Hit Ekonomisi

Ebleh facebook grupları serisinde Sokaktaki Adam'ın belirttiği Türk yapımı video sitesi MaviTube'e Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım'dan dolaylı teşvik geldi. Radikal'in haberine göre "Türkiye’nin kendi video paylaşım sitesini kurmasını öneren Yıldırım, “Ne işimiz var elalemin sitesinde?” dedi." İşin ilginç yanı, Youtube'un kapatılması konusu artık Atatürk'e saygısızlık/düşünce özgürlüğü tartışmasından çıkıp ekonomik bir boyut kazanmış oldu. Yıldırım Youtube'un kapalı olması ile ilgili şu açıklamayı yapmış: “[Youtube] Türkiye’de kayıt altına alınmalı. ‘Bunu yapmayız’ diyorlar. Böylece vergi ödemiyorlar. Ancak reklam almışlar vergisini vermiyorlar." İnternet'in ve şirketlerin çalışma prensiplerini göz önünde bulundurursak Yıldırım'ın sözünü ettiği bu tür vergileme mümkün değildir. Şöyle ki, internet deyince internet sitelerinin hizmet vermesinden daha çok "kullanıcıların internet sitelerinden hizmet almalarından" bahsetmeliyiz. Yani Google evinde oturmuş Playstation oynarken biz Google'ın kapısını çalıp Google'dan tuz istiyoruz. Biz eve dönüş yolunda sınır kapısında durduruluyorsak onları pek etkilemiyor. En nihayetinde Youtube, ya da Google, Amerika merkezli bir şirkettir ve teknik olarak Türkiye'de hiçbir hizmet vermiyor. Yabancı bir firma ile yurt dışında alışveriş yapıldığı zaman yabancı firma Türkiye'ye vergi ödemek zorunda değildir. Yıldırım konuşmuş... Öte yandan sadece Türkiye'de değil tüm dünyada "lokal hit" düşünceleri ortaya çıkmaktadır ("Türk'ün hiti yabancıya gitmesin"). Sonuçta Youtube (ya da Facebook, ya da MySpace), Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerden inanılmaz talep almakta ve ücretsiz olarak inanılmaz boyutta yayınlar yapmaktadır. Ekonomik olarak bu hizmetin karşılığı bu gibi ülkelerden gelen reklam gelirleri ile karşılanamıyor. Çok yüklü reklam yapan Amerikan şirketleri ise hedef kitlesi olmayan üçüncü dünya ülkelerine bu hizmetin gitmesini de haklı olarak istemiyorlar, ve belli coğrafi bölgelere yayınlar kesiliyor (İşte bu sebeple How I Met Your Mother'ı falan Türkiye'de seyredemiyorsunuz.). (Bu konuda ayrıntılı bilgi için NYTimes yazısı, İngilizce) Açıklamasına bakınca, Binali Yıldırım'ın, dünyadaki birçok insan gibi, internetin tam olarak nasıl çalıştığı konusunda tam olarak bilgisi olmadığı hissediliyor. İnternet teknolojisinin toplumdaki yeri kesinleştikçe, internete bakış açısı değişecek ve yasalarımız ve internet yeniden yapılanacak. Bugün gelecekte devletlerin ve şirketlerin internet üzerinden kazançlarını nasıl ençoklayacakları büyük ve önemli bir soru. Benim distopyamda ülkelerin web siteleriyle anlaşıp yıllık ücretler karşılığında web sitelerine erişim hakkı verdikleri senaryolar var. Ama başka şeyler olsa şaşırmam...