Ben bu sorunun cevabini biliyorum zaten de, CHP kurmaylarinin dusunmesi gereken bir konu bu. Oy kaymalari, en basit varsayimlarla incelersek su sekilde:
Antalya'da DP'nin oylari gecen secime gore %25.1 dusmus; AKP oyunu %0.66 arttirirken, CHP %14.62, MHP %11.83 arttirmis. Tekirdag'da ANAP ve DP'nin oylari toplam %13 duserken CHP'ninki %20.90 artmis. Edirne'de diger partilerin oyu %0-2 araliginda sabitken; DP'nin %13 oraninda dusen oyunu CHP %25 ile toplamis (GP diye bir parti de vardi tabii, unutmamak lazim.)
Trakya ve Turkiye batisinda oranlar boyle devam etmekte zaten, butun illere deginmeye gerek yok; ana motivasyonun "AKP'den kurtulmak" oldugunu soyleyebiliriz. Tabii bana biri "DP'nin, ANAP'in oylarini CHP toplayacak" dese yillar once, inanmazdim.
Peki CHP AKP karsitligi ile mi insanlarin umudu olacak, iktidara gelecek? Kurmaylari bunu dusunsun iste. Ekonomik krize karsin bu kadar oy geliyorsa muhalefet adina CHP'ye, burada bir yanlis vardir.
-----------------------------------------------
AKP'nin kazandigi ve gucunu devam ettirdigi, Anadolu kaplani-kalvinist-muhafazakar sermayenin guclu oldugu Turkiye'nin ortasindan bazi yerlere bakalim. Kayseri'de AKP %70'ten 60'a dusmus; AKP'nin oyu %9 azalirken MHP'nin oyu %13 artmis, geri kalan partiler %0-2 araliginda gene. AKP Yozgat'ta %3.6 kaybetmis, MHP %4.8 kazanmis, diger partiler %0-0.8 araliginda. Ama bu iller istisna; genelde resim AKP'nin guclendigi seklinde Ic Anadolu'da, ki Bati ve Dogu'daki siddetli dusus boyle karsilanabilirdi ancak.
Bir de gundemi geriden takip eden iller var; mesela Tokat'ta SP'nin oylari %15.74 dusmus; ama bu dususun %12.84'unu MHP kapmis, AKP degil. Yani diyebiliriz ki "AKP karsitligindan SP'ye oy vermis adam, vazgecip MHP'ye donmus". Konya'da SP'nin %11'lik dususu fifty-fifty olarak AKP ve MHP arasinda paylasilmis. SP'nin guclendigi iller de mevcut ayni sayida.
-----------------------------------------------
"Su kadar rakam vermissin, ee, diyecegin nedir?" sorusuna su cevabi veririm. Bati kiyisinda CHP butun kaymagi AKP muhalefetinden topluyor, yaninda MHP de gucleniyor. Doguda, daha once Feryaz'in ve benim de degindigimiz gibi, Kurt kimligi ile ilgili sorunlar var. Ortada ise muhalefeti basarisiz bulup AKP'nin oyunu arttiran yerler varken, buyuk oy kaymalari AKP muhalifleri arasinda gerceklesmis. CHP'nin oylarinin dustugu yerde MHP'nin oylari artmis. AKP'nin hedef secmen kitlesi belli, ve klasik "kemiklesmis kitle" lafini hangi bolgede realize etmeye basladigi acik.
Yani neticede diyecegim cok farkli birsey yok; zaten amacim ne kadar kisir bir dongude siyaset yapildigini gostermek bir yerde. Batida Kemalist ruzgarlar, ortada milliyetcilerin celiskileri, muhalefetin celiskisi, ve muhafazakar kimligini daha da guclendiren bir AKP, doguda Kurt sorunu hususunda ihanete ugradigini dusunen bir halk. Ne degisti ki o zaman?
27 yorum:
ben doğudaki dtp başarısının tek ve doğru çözümlemesinin kürt sorunu hususunda halkın ihanete uğramış olduğunu düşünmesi veya kürt açılımlarının yavaşlaması olduğunu düşünmüyorum. bilakis trt şeş'in açılması, kürtçe mevlit okunması vs. gibi iktidar eylemlerinin dtp meclise girdikten sonra gelmesinin halkça yorumlanışı olduğunu düşünüyorum. açık açık ifade etmek gerekirse, kürtlerin şöyle düşündüğünü düşünüyorum:
"dtp meclise girmeseydi bunlar sittin sene gerçekleşmezdi. iktidarın eylemleri gibi görünse de, dtp'nin baskısı olmasa kesinlikle gerçekleşmezdi."
sadede gelecek olursak, kürt sorunuyla ilgili açılımların akp'nin değil dtp'nin başarısı olduğuna inanılıyor bence. bir nevi doğan görünümlü şahin...
Halk aptal degildir; TRT6'nin secim yatirimi oldugunu anladilar, "bizi secimlerden once hatirlayacaksan hic hatirlama daha iyi" dediler. Ben boyle yorumlamayi tercih ediyorum. Sonucta son genel secimlerden onceki olumlu ruzgar AKP'nin isine oldukca yaramisti, ama ayni ruzgari artik estiremiyor; artik buna "ordu ile yaptigi pazarlik" mi dersiniz, "reformlarin yavaslamasi" mi dersiniz, Erdogan'in Kurt sorunu hakkindaki "yahu su MHP'lilerden de birseyler koparalim" tadindaki aciklamalari mi dersiniz, orasini bilemem. Nacizane gorusumdur; Kurt halki Turk halkindan daha az balik hafizali, ve de daha az degiskeni/bilinmeyeni var oy verecegi partiyi secerken: kimlik + asiret baskisi.
Ben Burak'a katiliyorum burada. DTP secmeni TRT-Ses'i devletin "komunizm gelecekse de biz getiririz" tavri olarak goruyor bence. Secim yatirimi olmasinin yani sira Kurt sorununun cozumunu Kurtlerin elinden almaya calismasi gibi algilaniyor. DTP bu argumaniyla iyi bastirdi bu secimlerde.
Ayrica asiret baglari konusunda - bu baglar aslinda eskisi kadar kuvvetli degil, ama hala asiret olarak birlikte hareket etme cabasi var. Bu direk hierarsik bir baskidan cok bir pazarlik kozu bence. Belli bir bolge topluca iktidar partisini desteklerse karsiligini da cekinmeden isteyebiliyor.
trt 6 meselesinde ben de shelbyl ve feryaz gibi düşünmekteyim. natura horror vacui'nin da haklı olduğu bi' kesim var bence de evet, ama çoğunluğun öbür türlü düşündüğüne inanıyorum şahsen..
yakın zamanda (şubat başı) yanılmıyo'sam dtp gençlik kolları başkanıyla (veya o ayarda bi' konumdaki biri) biraz laflama fırsatı bulduğumuda trt şêş hakkında ne düşündüğünü sordum ve "trt şêş mi? trt şêş değil, biz ona 'trt caş' diyoruz!" diyip ardından bunu, kanalı devletin kürtler üzerinde bir nevi 'korucu' veya 'arabozucu' görevi üstlenmesi, kürtleri kontrol altında tutup rahatlıkla yönlendirmesi gibi bir amaçla, bir baskı mekanizması niyetine kurduğunu, kürtlerin değil devletin yararını güttüğünü düşündüğünü/düşündüklerini söyledi.
merak edenler için bu yazdığıma ve kelimenin anlamına ilişkin bi' link veriyorum;
http://sozluk.sourtimes.org/show.asp?t=trt+ca%C5%9F
tek sebebinin o olmadığını söylemiştim. ben salt trt 6 açısından demiyorum zaten. ne bileyim, "ahmet kaya'nın naaşı türkiye'ye getirilsin" diyenler de bu adamlar. bunlar elbette seçim yatırımı. ama bu seçim yatırımını yapmaya iten de dtp'nin meclisteki ve güneydoğudaki varlığı. bu ger.eğin akp'yi bunları yapmaya ittiğini ve de halkın da bunun farkında olduğunu düşünüyorum.
@Deniz Kemahlı
Şu paragrafı birkaç defa okumak zorunda kaldım doğru okuyup okumadığımdan emin olmak için:
"anap-dp oylari yorumuna gelince, oyunu anap ve dp'ye veren adamlar cok zeki olmamakla birlikte bircogu akp'ye verecek kadar da kafasiz degil. bu nedenle oylarini chp'den yana kullanmislar gibi gozukuyor."
tanışmıyoruz ama bir anda gözümde tuncay özkanvari bir tip canlandı. ne akp'den, ne dp'den, ne anap'dan hazzederim. bunlardan herhangi birine de hayatım boyunca oy vereceğimi sanmıyorum. ama 17-18 milyon civarı seçmene, sırf senin desteklemediğin partilere oy vermediği için "kafasız" demek, kafasızlığın daniskasıdır kanımca.
"Kurt oylari neden AKP'den DTP'ye geri dondu" konusunda kulaga mantikli gelen birkac aciklama yapilmis. Nedense ben bu konu uzerine uretilen rasyonel aciklamalarin (kendi urettiklerim dahil) hep gercekte olup bitenden cok uzak oldugu hissine kapiliyorum. Belki ABD secimlerinde gordugumuz gibi secmen gruplari ve oy tercihlerinin detayli bir analizini yapabiliyor olsak bu tip aciklamalara daha cok inanirim (e.g. "genel secimlerde AKP'ye oy verip simdi DTP'ye verenlerin %80'i TRT Ses'in secim yatirimi oldugunu dusunuyor").
Ama sahsen ben bolgenin dinamikleri hakkinda hicbirsey bilmiyormus gibi hissediyorum. Milyonlarca insan bizim anlamadigimiz bir dilde haberlesiyor ve dis dunyadan haber aliyor; bolgede asiret denen ve bizim alisik oldugumuz butun sosyal ve siyasal yapilarin ustunde olan bir olgu var; sinirin otesine gecen baglar var; bir tarafta TSK/korucular, bir tarafta hapisten yonetilen bir silahli yapilanmanin kurdugu baskilar var...
Yani diyecegim o ki bu konuda urettigimiz aciklamalar gozle gorulen sonuclarla ortusebilir ama bu sonuclarin arkasindaki gercek sebepler olmayabilir. Yine de bu aciklamalari uretmeye calismak bence yarali ve bilgilendirici, ama ben kendi payima bu hic bilmedigimi hissettigim dinamikleri bana anlatacak bir gazeteci/arastirmaci icin buyuk bir hasret duyuyorum.
uzun uzun cevaplar vererek kişisel bir tartışmaya dönüştürme niyetinde değilim. benim kızdığım nokta "kafasız" tanımlamasıdır. bunu açıklamama gerek olduğunu da düşünmüyorum. sözünü ettiğiniz orta direğin de salt cehalet, bilgisizlik ve/veya gerizekalılık sebebiyle oy verdiğini düşünmüyorum bu partilere. farklı seçmenler farklı güdülerle oy kullanır. 3 üniversite bitirmiş, atom mühendisi adam da sadece dini kimliğiyle oy kullanabilir mesela. kullanılan oyun doğruluğunu tartışmıyorum, yapılan yakıştırmanın yanlışlığını tartışıyorum.
bu arada, hiç 'aydinliga hep beraber kosuciiiz, aydinlar halkla butunlesecek' gibi bir idealim mevcut değildir. bilakis sizin bahsini ettiğiniz manada "aydın"a inanmam. elhamdülillah komünistim, oyumu da tkp'ye verdim, aydınlık günlere ulaşmak adına da en ufacık bir umudum yok...
@Alper
biraz eski tarihli gerçi ama yaklaşık bir yıl önce Baskın Oran'ı radikal'de yazdığı bir yazı var kürt sorunu üzerine. seçmenlerin oy verme eğilimiyle ilgili bir şey söylemiyor ama neler düşünebileceğiyle ilgili bir ipucu veriyor. tavsiye ederim:
http://www.radikal.com.tr/Default.aspx?aType=EklerDetay&ArticleID=879787&Date=30.05.2008&CategoryID=42
Turkiye sinirlari icerisinde muzdarip oldugumuz en temel sikintiya burada da dusulmus. Oy veren vatandasi "bilgisizlik, dusuncesizlik vs." ile ithaf etmek. Dogru ya da yanlis demiyorum, oyle de olabilir; ama olmayabilir de. Ve oyle oldugu varsayilarak yapilan tespit, oyle olmadigi varsayilarak yapilan tespitten fersah fersah geride kalir.
Bu ulkenin egemen profili merkez sagdir. CHP tek basina iktidarken de (acik oy gizli tasnif ile iktidarda kalirken de), DP zamaninda da, AP zamaninda da, MIlliyetci Cephe zamaninda da, ANAP zamaninda da, DYP zamaninda da, AKP zamaninda da bu boyledir. Ecevit CHP'yi bu cizginin disina cikarmistir kisitli bir sure icin; ama 70'lerin dinamiklerini zaten az cok herkes biliyor. AKP'nin bu secimde teklemesinin sebeplerinden birisi merkez sag kimligini onceki secimlerde tasidigi kadar iyi tasiyamamasi da denebilir.
Simdi "merkez sag partiye oy veren herkes kafasizdir" demek ne kadar dogru onu bir daha dusunebiliriz.
Ikinci nokta ise Turk halkinin egitimsizlikten dolayi belirli tercihleri yaptigini varsaymak. Bu ulkedeki herkes universite mezunu da olsa su secim sonuclarindan COK farkli bir sonuc alinamaz. Egitimli fasist de, dindar da, komunist de, ateist de mevcut topraklarimizda. Ha, hadi varsayalim herkes egitimini aldi, super elestirel yaklasti olaya, global ve lokal dinamikleri irdeledi: varmamiz gereken nokta Iskandinav demokrasisi olur ki gunumuzde mevcut 40 kusur partiden hicbiri bu modelin yakinindan gecemez (belki ODP biraz)
Aydinlar AKP'li arka mahallelerde dert anlatabilirler eger isterlerse; esas laf anlatamayacaklari yer on mahallelerdir. Iddia ediyorum liberal bir aydinin CHP'liye laf anlatmasi, AKP'liye laf anlatmasindan daha zordur. (Bu da bu yorumun provokatif kismi olsun)
Shelbyl'in son cumlesine sonuna kadar katiliyorum. Kurumsal egitimden gecmemis insanlar mevcut yerel guc yapilarinin egitimini aliyor, elestirel bilinc olusturamiyorsa, kurumsal egitimi almis bir cok insan da bu kurumlarin barindirdigi bir kac ideolojinin bir karmasini gercek olarak kabulleniyor. Hani bu kadar cahillik ancak tahsille olur derler ya. Devletin, dinin ve gunumuzun bazi kapitalist kurumlarinin (medya, is yeri, sendika vs.) tezgahindan gecenler ne kadar elestirel yaklasabiliyor sosyal degisimlere, ne kadar acik goruslu ya da bilimsel bakabiliyorlar toplumsal yapilara sizce? Vacui dogru soylemis, egitim oy tercihinde bir etmendir, belirleyici unsur degil. Turkiye, Misir, Endonezya gibi Musluman cogunluklu ulkelerin cogunda yeni din bazli siyasi hareketler egitimli insanlar tarafindan kurulur, yurutulur ve destekleyenlerin bir cogu da egitimli insanlardir. Egitim sekuler bir humanizm dogursaydi keske. Ama su an bu olmuyor, ve olacaginin da hic bir garantisi yok.
Alper'e:
Bizim urettigimiz ve medyada ortaya atilan aciklamalarin eksiklikleri konusunda kesinlikle haklisin. Bu konuda yazilan her seyi okumak neredeyse imkansiz, ama ben siyaset bilimcilerin yazdiklari makaleleri yakindan izlemeye calisiyorum. Yapilan cogu calisma ya ikinci kaynak okumalarina dayaniyor (medya analizleri vs.), ya da yakin tarihteki olaylarin teorik okumalarina. Bolgede yapilmis kapsamli bir empirik calisma bulamadim daha. Ayrica ogrendigim kadariyla yaptirilan bazi genis katilimli anket calismalari da sonuclari "begenilmedigi" icin sponsor devlet kuruluslari tarafindan genele aciklanmiyor. ABD'deki gibi secmen ve grup analizleri yapamiyoruz, cunku bolge daha OHAL'den yeni yeni cikiyor. Sivil hayata tam bir gecisten bahsetmek hala mumkun degil. Zaten bu gerceklestikten sonra bile derinlikli bir analiz yapabilmemiz icin en az 5-10 senelik detayli dataya ihtiyacimiz olacak. Kaldi ki, ihtiyacimiz olan data senin de bahsettigin cok yonlu aidiyet hislerini ve bircogu illegal ya da ustu kapali olan ekonomik iliskileri sorgulamali. Bunlari ortaya cikarmak icinse kuru bir ankete degil ayrintili saha calismalarina ve antropolojik calismalara ihtiyac var. Dogudaki sivil ozgurlukler yerine biraz daha oturdukca ve bu calismalar icin gerekli guven ortami saglandikca beklentilerimizi tatmin edecek aratirmalar gormeye baslayabiliriz. Ama yorede koklesmis, bir cogu yasa disi ya da kayit disi ekonomik iliskiler ve siyasi baglantilar devletin sivil kurumlari tarafindan kontrol altina alinmadikca bunun tam anlamiyla gerceklesebilecegine pek inanmiyorum.
@Deniz Kemahlı
Sizinle anlaşamayacağımız aşikar, zira "AKP Kayseri'de %60 oy almıştır. Kayseri'de çekilen belgeselde kaleye asılan haçlı bayraklara halk tepki gösterilmiştir. O zaman AKP'lilere laf anlatamazsınız" çıkarsamanız bunu açıkça ortaya koyuyor. Anlaşılıyor ki idelojisi ne olursa olsun, laf anlatamama durumu insandan insana değişiyor.
@Feryaz
Kürt meselesiyle (ya da sorunuyla; nasıl tanımlamak istediğinize göre değişir) ilgili ayrı bir yazı yazmak gerek aslında yorumlar üzerinden ilerlemektense...
herhangi bir akademik söylem içinde değilim. chp'nin türbana karşı tavrından da söz etmiyorum. ben insana inanırım. savunduğum şey de bu yönde. bunun ötesinde bir açıklamaya ihtiyaç duyduğumu sanmıyorum. yazdığımı chp karşıtlığı veya akp yandaşlığı olarak yorumlamak tamamen sizin elinizde. ben partilerüstü bir yorum yapmaya çalıştım. belirtmeye çalıştığım seçmenin insan olduğu, insanın da -ideolojisinden bağımsız olarak- üzerine herhangi bir yafta yapıştırılarak yargılanamayacağıydı; hele hele söz konusu olan "kafasız"sa... benim inandığım "insan"ı -ki bu durumda 'tanrı' kavramı yerine kullanılmıştır- "demokrasi soslu bir komedi" olarak tanımlamak sizin takdirinizdir.
bu arada, ad hominem'e her yerde ad hominem denir... (örneklemek gerekirse bu cümle:-))
"Ama siz, türban takmanın bir özgürlük olduğunu ifade ederken, türbanın kadının asimilasyonu ve ezilmişliğinde oynayan rolu.."
Aslinda bu konu uzerine de ciddi bir yazi yazilabilir. Turbanin kadinin asimilasyonu ve ezilmisliginde rol oynamamasi, devletin turbana bu gozle bakmamasinda baslar bir yerde. Turk kadini turbandan dolayi degil, ataerkil geleneklerinden kopamadigindan dolayi ezilmistir. Ailenizdeki kadinlar (eger baslari aciksa) cok mu ozgur, cok mu haklarinin bilincinde; yoksa modernite sosundan nasibini almis kocalarinin cizdigi cizgide mi ozgurler? Eger bahsettiginiz ekonomik ozgurlukse, turbanli kadinlarin ekonomik ozgurlugune kavusamamasinin sebebi ne?
Belli bir egitim/bagimsiz yasam (farz-i misal universite) sonucunda aydinlanmis bir kadinin turban takmasini beklemeyebiliriz; ama eger siz "Turban kadini asimile eder, biz turbana karsiyiz, o yuzden bu insanlari universiteye sokmuyoruz" derseniz; bu insanlar o hedeflediginiz aydinlanmayi yasayamaz zaten.
Kadinin asimilasyonundaki rol turbandan cok, "Kadinlar is ariyor ondan issizlik artti" diyen, "Is istiyoruz" diyen kadinlara "Colugunuz cocugunuz yok mu?" diyen, "Bu etek cok kisa, niye kolsuz giyiyorsun lan?" diyen, "Bagyan paranizin ustu buyurun" diyen insanlardadir. Bu insanlar bakanliktan sanatciliga, memurluktan iscilige bir cok mevkide bulunmaktadirlar.
Turban siyasal simgedir, evet, ama sadece "siyasi Islam" gibi zibidi bir kavramin siyasal simgesi degil; ayni zamanda kadinin ilerlemeyisinin sucunu "otekiler"e atmak isteyenlerin de siyasi simgesidir.
"'Gobeginin Kasiyan Adam' Guvenoyu Aldi", Oral Calislar, Radikal
‘Seçmen AKP’ye ders verdi’ diyor birisi. Bir başkası rahatladığını söylüyor. Bir başkası, seçmenin hangi mesajları verdiği üzerine yorumlar yapıyor. AK Partinin oy kaybettiğini görünce aniden seçmene güvenmek gerektiğini ‘fark eden’ ve seçmenle ‘yakından’ ilgilenmeye başlayanlardan söz ediyorum...
http://www.radikal.com.tr/Default.aspx?aType=RadikalYazarYazisi&ArticleID=928980&Yazar=ORAL%20%C7ALI%DELAR&Date=01.04.2009&CategoryID=98
Cidden kaç tane kadın türbanı isteyerek takıyor? Bir anket sonucu var mı elimizde? Sandığımızdan çok daha fazla kadın isteyerek türban takıyor olabilir.
Tangalı türbanlıların sorunu ne? İslam'ın modernitesinin artması ne oluyor? İslam birinci günden itibaren zaten bir evrim geçirmiyor mu? Bir kadının "ben müslüman'ım ama türban takmıyorum" demesi ile uzun etekli ve türbanlı bir kadının altına tanga giymesi arasında ne fark var?
türban konusunun bu kadar kolay geçiştirilebilecek bir konu olduğunu düşünmüyorum. hatta ve hatta sadece ataerkil geleneklerle açıklanabileceğini de düşünmüyorum. asıl sebebi bence türk devriminin tepeden inme bir devrim olmasıyla alakalı. uzun uzun yazmak lazım bunun üzerine. hatta yazmayı da planlıyorum bir boş vakitte.
Turbani aterkil geleneklerle aciklayamazsin zaten, ben ataerkil gelenekleri kadinin ezilmesinde onemli bir sebep olarak gosterdim. Turk devriminin ektigi tohumlarin deniz kiyilarinda hafif meltemin etkisiyle tutup, daglarla cevrili Orta Anadolu'ya nufuz edememesi gibi bir sorun var herseyin basinda.
Bu turban konusunu komple ayri bir baslik altinda tartismak cok daha mantikli olacak aslinda, ama Deniz'in sorusuna kisaca cevap vereyim:
Turk kadini geleneksel olarak basini kapar. Benim anneannem de kapar, babaannem de kapardi. Onlar basortusu takardi, gunumuz kizlari basortusu yerine turban takip daha modern oluyorlar, koylu gibi durmuyorlar. "Kac kadin isteyerek turban takiyor?" sorusunun cevabi biraz burada aslinda.
Bir de basortusu ile turban arasindaki yapay ayrim var ki, onu irdelemek icin turbanin kokenlerine inmek gerek. Yahu hakikaten bu konuda bir yazi yazalim. Ben 3 gune yazarim umarim.
"Bir de basortusu ile turban arasindaki yapay ayrim var ki, onu irdelemek icin turbanin kokenlerine inmek gerek"
Burakcim istersen Deniz Baykal'a rica et, o yazsin. Bu konuda muhtesem derinlemesine bilgilere sahip bildigim kadariyla.
[Off tasimi da yorum bolumunde attim kactim..]
Yorum Gönder