Firefox bir adım daha önde: Ubiquity

İşkembe'yi takip edenler zaten artık biliyordur, kısayolların ustasıyım, Firefox'un hastasıyım! Aslında kullandığım ve bildiğim kadarıyla 1-2 noktada Chrome daha pratik, ama Firefox için kullandığım eklentilerle tembelliğime tembellik ekleyebiliyorum (bkz. mouse gestures) ve buna bayılıyorum!

Ubiquity (İngilizce okunuşu yoo-bik-wi-tee, biz Türkiyeliler ise kendisine halk arasında kısaca yubikuiti diyoruz) ise, kelime anlamı olarak "her an her yerde bulunma" demek. Yani bunun muhtemelen bir Arapça sıfatı da vardır tanrı için ama bilemedim şimdi. Örneğin Ubiquity kullanıyorsanız ve fakat kelimenin anlamını bilmiyor, merak ediyorsanız, başka bir siteye girmeden, oraları buraları kurcalamadan, bulunduğunuz pencerede kelimeyi tarayıp, bir kısayolla Ubiquity'yi açıp, "dict" yazmanız yeterli. Hemen ayağınıza getiriversin İngilizce tanımları! Hakikaten de kullanmaya başladığımdan beri şaşkınlıklar içinde "vay be!"leyip duruyorum, bir her şeye kadir olma hissi yaşıyorum adeta.Yeterince merak ettiniz mi? Öyleyse buyrun, videomuzu izleyelim;

Ubiquity for Firefox from Aza Raskin on Vimeo.

Videoda oldukça güzel anlatıyor, ancak ben biraz daha açıklayayım, kendi deneyimlerimi paylaşayım;

Öncelikle, bilgisayar terminolojisinden ancak benim kadar anlayanlar için belirteyim; hani programlar henüz tam oturmadan, bütün sorunları çözülmeden sürülen beta versiyonlar oluyor ya, Ubiquity henüz beta bile değil, alpha 0.1 prototip aşamasında. Daha doğrusu yukarıdaki videoda öyle diyordu, oldukça hızlı ilerlediği ve video da güncelliğini yitirdiği için yanıltmış biraz. Eski bir bilgi o, ben şimdi kontrol ettim, 0.5.4 kullanıyormuşum mesela şu an. Bilmiyorum doğru ifade edebiliyor muyum ama,edemiyorsam Ahmet veya Egiboy düzeltebilir. Ayrıca Ubiquity bana konuya dair şu linki getirdi, merak eden bakabilir (İngilizce). Bu haliyle bile, gördüğüm en yaratıcı, en akıllı ve akılcı fikirlerden biri. Bilgisayar dünyası bunları çoktan aşmış, bilgisayarlarına takla attırabiliyor olabilir belki, ama benim için öyle.

Sonralıkla da, Ubiquity'yi kullanmak için Firefox (veya Chrome sanırım, ben Firefox tercih ediyorum) kullanıyor olmanız da gerekiyor. Firefox'un üzerine kurduktan sonra, Ctrl+Space kombinasyonu, karşınıza bir pencere açıyor. Yukarıdaki videoda ha bire açılan füme renkli pencere, Ubiquity penceresi işte. Açılan bu pencereden yapabileceğiniz, sonsuz şey var. Herkes kendi kodunu yazabilir pek âlâ. Yani bir fikriniz varsa, bunu bir kodla Ubiquity'nin veritabanına ekleyebilirsiniz. İşine yarayacağını düşünen birileri de "abone" olur (halk arasındaki tabirle "subscribe eyler" de, ne diyeceğimi bilemedim tam) ve kullanmaya başlar.

Adres çubuğuna "about:ubiquity" yazdığınızda veya Ubiquity penceresini açıp help yazdığınızda, Ubiquity yardım penceresi açılır bir internet sayfası gibi. Oradan işinize yarayacak kodlar arayabilir, kullanmak istediğiniz yeni kodları ekleyebilir, işlevini yitirenleri kaldırabilirsiniz. Ben mesela bir "Türk Dil Kurumu" kodu kullanıyordum, Ubiquity'yi açıp "tdk sokak" yazdığımda (tırnak işaretleri olmadan tabii ki), bana sokak kelimesinin tanımını getiriveriyordu. Ancak TDK yine sitesinin ayarlarını kurcalamış, hem kullandığım bütün kısayolları düzeltmem gerekti, hem de bu kod işlevini yitirdi. Yazan (veya bir başkası?) düzeltene kadar iptal. Bu arada yeri gelmişken de söyleyeyim, pek çok noktada yaşadığımız gibi, Ubiquity'nin TDK eklentisinde de bir Türkçe karakter sorunu yaşıyor idik. Diğer özelliklerinde henüz denk gelmedim ama. Haritalamada örneğin, Şanlıurfa'yı bulabildiğine göre, şu dünyada bulamayacağı nokta, tanıyamayacağı karakter olmasa gerek? Harita özelliği demişken, ufaktan, bir kısmı videoda da geçen, kimi de Ubiquity'nin dahili (built-in) özelliği olan şahsen kullandığım özelliklere gelelim. Daha kullanışlı olacağı için madde madde gitmeyi tercih edeceğim burada:

* Birkaç ön hatırlatma; 1- Bu bölümde kullanacağım komutların başı ve sonundaki tırnak işaretleri sadece komutun sınırlarını belirtmek için, normalde kullanılmıyor. 2 - Özelliklerin pek çoğu gmail ve google tabanlı, şaşırmayın. 3 - Ubiquity İngilizce temelli bir yapı olduğu için, temel düzeyde İngilizce biliyor olmanız çok işlevsel olabilir. Bilmeseniz de kullanabilirsiniz elbet, ama videoda da gördüğünüz üzere dili oldukça yalın, günlük haliyle kullanımdan yola çıkarak hazırlanmış pek çok özellik ve komutlar.

-----

- Goto: En sık kullandığım özellik, sanırım Ubiquity ile standart olarak gelen "goto" özelliği. Rapidshare'den bir şey mi indireceksiniz, veya gitmek istediğiniz sitenin adresi bir bağlantı olarak verilmemiş, sadece metin olarak mı duruyor? O vakit hemen ilgili adresi kopyalıyorsunuz, Ctrl+Space ile Ubiquity'yi açıyorsunuz ve "goto" yazıp basıyorsunuz entıra! Anında istediğiniz adres yeni bir sekmede açılıyor. Hatta burada tembelliği bir aşama ileri götürüp, Ubiquity'yi açtıktan sonra yalnızca "g" harfini yazdıktan sonra da entıra basabilirsiniz, böylece 3 harf tasarruf etmiş olursunuz. Bende "g" harfinden ilk gelen özellik bu "goto" özelliği olduğu için, genelde öyle yapıyorum.

- Google: Severek kullandığım bir diğer standart özellik. (Yoruldum artık, izninizle buradan sonra Ubiquity için U yazacağım sadece) U penceresini açtığınızda, "google" yazıp bir boşluktan sonra Google'da yapacağınız herhangi bir aramayı yazdığınızda, aramanızın Google'da getireceği ilk 3 sonucun bir özetini karşınızda görebilirsiniz. Bu çıkan pencereye ve sonuçlara ilişkin bir örneği buradan görebilirsiniz. Bu çıkan penceredeki 3 sonuçtan birine gitmek istiyor ve touchpad veya mouse kullanmak istemiyorsanız da yine tembelliğin sınırlarını zorlayarak Ctrl+Alt+"istediğiniz seçenek" şeklinde bir kombinasyonla, ilgili sonucu yeni bir sekmede açabilirsiniz. Yine aynı pencerede, aramak istediklerinizin aslında görsel olduğuna karar verip, bir aşağıdaki seçeneğe gelerek, aynı aramanın görsel sonuçlarını görebilirsiniz. Yani şöyle.

- Google-image: Bu şekilde de Google görsellerde yapacağınız bir aramayı yapabilirsiniz.

- Scholar: Bu özellik de yine ne yazık Türkçe karakter sıkıntısı yaşadığımız bir özellik. Ama yabancı literatürden yana tarama için pek pratik, pek hoş.

- Shotit: İlginç bir özellik. Gezmekte olduğunuz sayfanın bir görüntüsünü (screenshot) alıyor, kaydediyor ve bir link olarak hazırlıyor hemen. Misal... İnternet sayfalarında gezerken gördüğünüz bir şeyi değişme ihtimaline karşı pratik olarak resim olarak almak, saklamak, eşe dosta göndermek için ideal.

- Notepad: Notepad'i çok sıklıkla kullanan bir insan olarak, sevdiğim bir özellik. Hızlı başlat menümde de zaten var, ama touchpadmiş, mousemuş, uğraşmadan, hop, bir Ctrl+Space, bir notepad yazdım, açıldı.

- Bold/Italicize/Underline: Oha! Bunu da şimdi keşfettim sevgili işkembeseverler! Metni düzenleyebildiğiniz ve bir şekilde kalınlaştırabildiğiniz, eğik hale getirebildiğiniz veya altını çizebildiğiniz bir ortamda yine U penceresini açıp, yukarıdaki üç kelimeyi kullanarak bunu gerçekleştirebilirsiniz. Yani muhtemelen mevzubahis ortamda bir kısayol daha vardır bunun için, mesela ben bu yazıyı yazarken Ctrl+b/i/u kullanabiliyorum, ama yine de olsun, bence çok şahane. Küçük şeylerle mutlu olabiliyorum, evet...

- Bookmark: Bu da, tahmin edeceğiniz üzere, sayfayı sık kullanılanlara eklemek için bir komut. Normalde yine bir metinle uğraşmazken, ctrl+b ile yapılabilen bir şey, ama bu da pratik. (Bir önceki madde ve bu maddede yazdığım çok temel şeyler, ama dünyanın bütün kısayollarıyla ayrı ayrı uğraşmak istemeyenler için böyle bir özellik konması bence iyi olmuş).

- Calculate: Kabaca bir hesap makinesi, ama ona sadece bir hesap makinesi demek gerçekten kabalık olur. TL olmayan herhangi bir birimle hesap yapmaya çalışırken, "lan € ne kadardı?" diye kafanıza takıldığında, ağırlık birimi olan pound'un kaç grama tekabül ettiğini merak ettiğinizde, veya ışık hızını hatırlayamadığınızda hemen yardımınıza koşan Google Calculator temelli bir özellik! Şuradaki resimden, kopyala yapıştır yöntemiyle bir araya getirilmiş 3 aramayı görebilirsiniz.

- Map: Bu özellik, videoda vurgulananlardan ve en azından benim en başta "lan bunu ne kullanıcam?" dediğim bir özellik idi. Ta ki geçen gün gitmem gereken bir yerin maille adresini gördüğüm anda kafamda ampul yanana dek! Hem de bir gerçek hayat denemesi yapmış olurum diye adresi taradım (highlight için Türkçe karşılık bu kullanılıyor sanırım?), U açıp map yazdım ve iştee! Karşıma getirdi adresi mis gibi, baktım, gittiğim gibi de buldum. Her zaman süper sonuçlar vermeyebilir ama kesinlikle çok işlevsel.

- Weather: Siz Ankara'dasınız, narin yerleriniz üşüyor ve havanın kaç derece olduğunu merak ediyorsunuz. Masaüstü widgetlara, meteoroloji.gov.tr'ye falan girip çıkmakla uğraşmadan, açıyorsunuz U penceresini, "weather" yazıyorsunuz, size Ankara civarında havanın kaç derece olduğunu, nem oranını falan söylüyor. Sonra kendi kendinize "ben burada böyle üşüyorsam Elazığ'daki sevdiceğim ne yapıyordur?" diye düşünüyorsunuz. Ama yukarıdaki cümleyi tırnak içine aldım diye hemen U komutu olarak girmeyin. Onun yerine "weather near Elazığ" yazın, Ankara'yla arada sadece 1 derece fark olduğunu görün ve ister sevinin, ister Ankara'ya sövün.

- Arama Motorları (IMDB/Yaho/Amazon/Wiki/Ask/Answers/...): Doğrudan U üzerinden arama yapılabiliyor pek çok motorda. Wiki yazıp arama yaparsanız Wikipedia, Answers yazıp ararsanız Answers.com vs.Gayet basit. Sayfalarına girmeden, bulunduğunuz sayfa üzerinden kendisi yeni sayfa açarak arama yapmanızı sağlıyor.

- Twitter: Yine videode geçen ve sonradan eklenebilen özelliklerden biri. An itibariyle mesela "twitter ubiquity tanıtıcı yazı 3 vakte kadar komünal işkembe'de! as sokaktaki adam" yazmak suretiyle twitter şeysimi güncelledim. Sevmiyorum twitter'ı ama sevenlere...

- Torrent: Torrent aramalarınız için de yine kullanabilirsiniz. Pencereyi açın, torrent yazıp aradığınız torrenti yazın, sonuçları getirsin.

- Youtube: Yutubusundan sıklıkla bir şeyler arayan bir insan olarak, yine oldukça sık kullandığım ve işlevsel bulduğum bir özellik. Youtube'da arama yapmanızı sağlıyor ve yine ilk 3 sonucun önizlemesiyle birlikte toplam kaç sonuç bulunduğunu gösteriyor.

- Unread: Bu komutla da, gmail hesabınızı açmadan, sadece U penceresini açarak, siz görmeyeli yeni mail gelip gelmediğini görebilirsiniz. Ben baktım, hiç yoktu, pencereyi kapatıp 1 mail göndererek komutu sizler için denedim. Şöyle oluyor.

- Count-words: Bu da bir pencerede, örneğin bir mailde, birine göndermeye çalıştığınız bir yazıda yazdığınız metnin kaç kelimeden oluştuğunu kolayca öğrenmek için. 100 kelimeyi geçmeyen bir tanıtım mı yazmanız lazım? Yazarken bakın durun, 100'e yaklaşınca durun. Ne güzel işte?

- Translate: Google tabanlı bir başka özellik. Sayfadaki metni seçin, U açıp "translate" yazın ve dil belirtmezseniz sizin internet tarayıcınızı kullandığınız dile ya da istediğiniz dile çeviri yapsın. Öyle yapınca böyle oluyor.

- Sözlük (Dict/TheFreeDictionary/Sesli Sözlük/...): İngilizce/İngilizce, İngilizce/Türkçe, Türkçe/İngilizce her nevi sözlüksel arama için bu üçü gayet işinizi görür. Her ne kadar hırsız olduğu için Sesli Sözlüğü tercih etmesem de, benim kullandığım Tureng'den henüz böyle bir özellik gelmedi.

- Whats-my-ip: Yalnızca "What" yazarak da o anki IP adresinizi öğrenebilirsiniz.

- Quote: Bu da, yazdığınız yazının sonuna wikiquotes'tan bir veciz söz eklemek isterseniz diye. Türkçesi işlevsiz, İngilizce için de süper olduğunu söyleyemem.

-----

Biraz da linkelim;

- Ubiquity resmi internet sitesi

- Ubiquity komutları sayfası. Türkçe/Türkiye için özel olanlar da mevcut.

- Videoyu arakladığımız Ubiquity tanıtım sayfası

- Biraz daha bir şeyler

- Mozlabs@Twitter