Çaresizlik, Namus

Bu sabah merak edip izlediğim, Nefes filmine ait bir fragman,canımı çok sıktı. Film, anladığım kadarıyla, "2365 metre yükseklikteki Karabal Jandarma Komutanlığı'nı korumakla görevli olan 40 askerin hikayesi". Fragman da burada: Filmin tamamını izlemeden bir yorum yapmak zor, ama bu fragmanda beni en çok etkileyen, o askerlerin çaresizliği oldu. Öyle sahneler var ki, adeta 2. Dünya Savaşı ile ilgili bir filmin, toplama kamplarını gösteren bir bölümünden alınmış. Soğukta üstleri çıplak koşan askerler, saçları kazınan askerler... Oradaki çocuklar cesur birer kahraman gibi değil, korkmuş çocuklar gibi görünüyorlar. Belki de filmin amacı gerçekten budur. Dediğim gibi, filmin askerliğe ne kadar eleştirisel yaklaştığını anlamam zor. Bu çaresizlik, aklıma başka çaresizlikleri getirdi. Yaklaşık iki yıl önce, Filmmor "Namus için neler çektik?" başlıklı bir film ve fotoğraf sergisi düzenlemişti. Bu sergiden bir kısa film, "Namus Nedir?", oldukça çarpıcı. Bir kısım insan, bu soruyla karşılaşınca afallıyor, "Zor bir soru sordunuz." diyor. Namus aslında üzerinde o kadar düşünülmeyecek, o kadar içimize oturmuş bir kavram ki, insanlar pat diye cevaplayamıyorlar. Ya da, aslında içi o kadar boş, o kadar hoşumuza gitmeyene, gururumuzu, egemenliğimizi tehlikeye atan herşeye örtü diye kullandığımız bir kavram ki, önünde "kadın", "kız", "arkadaş" gibi isimlerle sıfat olarak değil de, öyle pat diye, tek başına, yalnızca bir isim olarak karşımıza çıkınca, ne cevap vereceğimizi bilemiyoruz. Namuslu olmak bir sıfat çünkü. "Bu kadın namuslu mu?" diye sorulunca peki? Röportajın ilerleyen dakikalarında görüyoruz bunu. "Namuslu kadının eteği uzun olur, altında da pijama olur." Açıkçası, anneannemden başka (o da üşüyor diye) eteğinin altına pijama giyip gezen bir kadın tanımıyorum. Yani bu anlayışın gözünde, ben ve tanıdığım tüm kadınlar, namussuz. Yani laf atılabilir, yanı taciz edilebilir. En genel ve zararsız haliyle birçok kadının çaresizliği de bu. Namus sıfatını taşımak.