"Tüm bayanların kadınlar gününü kutlarım!". Bu embesil ifade, geçen sene Show TV'nin bilmemnesi tarafından kullanılmış ve sol alt tarafa doğru konumlanan "televizyonda bi' gün" isimli köşemizde yer almıştı, hala da almakta. Geçen sene yalnızca bir defa duymuştum, bu sene talihsizliğim ikiye katlandı ve iki defa maruz kaldım bu ifadeye. Seneye bu talihsizliğimin yine ikiye katlanıp, üstüne bir de "bağyan"a doğru evrilmesinden öylesine korkuyorum ki...
Tanıklıklarımın birincisi THY'nin dergisi Skylife'ın başyazısında, THY'nin başı adam, Temel Kotil tarafından -en azından teorik olarak- yazılmış olan yazıda geçiyordu. Yazının sonuna doğru bütün nezaketiyle "tüm bayanların kadınlar gününü kutlarım." diyordu Kotil.
İkincisine de bugün televizyonda maruz kaldım. Yorucu bir yolculuk sonrası evde dinlenerek geçirdiğim bu günde, tabii ki zap yaparken -yoksa asla izlemem öyle pis şeyler- Esra Erol'a denk geldim. Orada çene çalan birisi diyordu "bu arada bütün bayanların kadınlar gününü kutlarım" diye. Nezaket oskarını kendisine verdim.
Bu konuyu daha önce en az 80 defa yazdım, yazdık. Ha burada, ha orada, şurada... Bu "aptalca nezaket", gerçekten beni deli ediyor. Aynı argümanları tekrar tekrar yazmayı gereksiz bulduğum için hiç girişmiyorum. Ama şunu söyleyip susayım, bunu diyenler bunları da dedi;
"Tüm lavaboların tuvaletler gününü kutlarım!"
"Tüm salatalıkların hıyarlar gününü kutlarım!"
"Tüm x'lerin y'ler gününü kutlarım!"
Gördüğünüz üzere x, y'ye eşit değil. Dolayısıyla çok basit bir ifadeyle, ya kadınların kadınlar gününü kutlamak; ya da bayanların bayanlar gününü kutlamak lazım. Yoksa söylenen şey "Tüm annelerin babalar gününü kutlarım"dan çok farklı değil. Anlamamakta ısrarcı olacak olanlar için bir hatırlatma yapayım, omurilik soğanınızın orada bulunan ironi düğmesini açık konuma getirerek tekrar okuyun.
Bayandan, sorunlu -gri maddesi az kullanılmış, henüz 20 km'de- devlet bayanı
Bu esnada "Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanı" sıfatını, hem günün anlam ve önemine uydurmak, hem de son yediği naneden ötürü takdir etmek için "Bayan ve Beyinden Sorunlu Devlet Bakanı" olarak değiştirilmesini talep ediyorum. Kabul edenler? Etmeyenler? Oybirliğiyle kabul edilmiştir.
Konuya dair, kadınların kaleminden güzel bir yazı okumak isteyenler şöyle buyursun. Yazının bulunduğu www.bayandegilkadin.com adresinin, konuyla ilgilenenler için güzel bir kaynak olduğunu ifade eder, tüm İşkembe okurlarını selamlarım.
7 yorum:
Bence bir mantık hatası yok. sonuçta burada her x bir y'dir. Yani bayan diye hitap edilen bireyler kadındır. O nedenle bayanların kadınlar gününü kutlamak kabul edilebilir bir şey bence. Mesela benim aklıma ilk gelen destekleyici argüman (aile babaları toplantısında, mesela): "tüm beylerin babalar gününü kutluyorum" demek yanlış değildir.
Yani genel olarak kelimenin özünden farklı bir kullanımda olduğu açık. Ama bunu seksist sindirme politikasından daha çok bilgisizlik ile bağdaştırıyorum. Belki de bu benim bilgisizliğim.
Abi boyle celiskili durumlarda Ingilizce dusunmek ise yariyor, oyle yap. :)
@ahmet
abi fark ettiysen tüm bayların babalar gününü kutlamıyo'sun sen de, tüm beylerinkini kutluyo'sun.
şahsen ben bu kullanımın çok büyük ölçüde cinsiyetçilikten kaynaklandığını, kadından korkulduğunu düşünüyorum, dolayısıyla hoşlaşmıyorum. kadın deyince "aaa! anandır kadın!" diyen kadınlar da var pek ala, sonuçta kendilerini nasıl/neyle tanımladıkları kendi bilecekleri şey, ama bunun, cinsellik/cinsiyetçilikten kaynaklanan bi' sorun olduğunu düşünüyorum.
tuvalet meselesinde de benzer bir sorun var bence. hani boşaltım işlemlerini gerçekleştirmek ayıp ya, ondan lavaboya gidilir. aslında gidilen yer tuvalettir. içine girdiğin o 4 m2 odacık, klozeti/alafranga tuvaleti, lavabosu, aynası, muslukları, tuvalet kağıdı, havlusuyla tuvalet adını taşır. bir insan tuvalete gittiğinde, o odacığa girer. katı, sıvı ya da gaz olarak bir boşaltım işlemi gerçekleştirmek zorunda değildir. ister aynaya bakıp çıkar, ister herhangi bir ihtiyacını giderir. lavabo oranın sadece bir parçasıdır. "aynaya gitti" diyor muyuz? "musluğa gitti" diyor muyuz? hayır.
öte yandan, bu yazıda söylediğim süper mantıklı da değil x eşit değil y konusunda. yani sonuçta "türkiye sakatlar konfederasyonu" diye bir kuruluş var ve açılış sayfasında "TÜRKİYE SAKATLAR KONFEDERASYONU ve ÖZÜRLÜLER" başlığı var. bunu makul görüyorum mesela. hatta "engelli" kelimesini daha da uygun görüyorum. ki bu da tanıdığım engelli bireylerin bu terimi tercih etmelerinden.
özetle, şahsen verdiğim linkteki yazıyı pek sevdim, öneririm. ama dediğim üzere, dil konusunda da böyle içimde durduramadığım bir seçici muhafazakâr var, onun da farkındayım.
@sokaktaki adam: herneyse
Sunu dusunursek daha iyi olur: "Hanimefendi" ile "bayan" arasindaki derecelendirme. Yani herkese hanimefendi denmez, onlarin daha oturakli, daha hanim hanimcik olmasi lazim; ama her kadin "bayan"dir. O zaman bayan'in neyin alternatifi oldugunu daha iyi anlariz.
@ahmetkizilay: madem "bütün x'ler y'dir" noktasından hareket ediyoruz, bir x-y çifti daha verelim olayı aydınlatmak için: insan-hayvan. neticede bütün insanlar -bilimsel sınıflandırmaya göre- hayvandır. şen kardeşler kıraathanesine gidip oradaki dayıların insanlık hasletleri üzerinden geyik çevirsen çayını beleşe getirebilirsin. oysa herhangi bir hayvanlık iması karşılığını budaklı meşe odunu olarak bulacaktır. kadın-bayan olayı da aynı hesap; biri diğerinin açıkça kabullenmesek de daha "hakir" versiyonu. öte yandan, "bayan" sözcüğü "bay"dan türetilmiş, "bay" üzerinden anlamını bulmuş gibi sakil bir görüntü veriyor.
neticede açık olmak, sözcüklerin hakkını vermek lazım gelir. can yücel boşuna mı demiş: "bu memlekette x'e x denir" :)
Sorun zaten mantik hatasinda degil. Bircok insan bu aptal kelimenin nereden ciktigini bilmeden, sorgulamadan kullaniyor. Anlattiginizda, izah ettiginizde "haa, ben hic oyle dusunmemistim yahu" diyorlar. Gizli ozne sanki mubarek. Biz de bu yuzden inatla, insanlari kirma pahasina "bayan degil kadin, bayan degil kadin, bayan degil kadin" diye kafalara vuruyoruz ki bu parazit yok olsun gitsin.
Mantik yurutmenin, x'lerin y'lerin cok bir manasi yok. Kadin kelimesini ayip bulan, o kelimeyi kullanmaktan utanan, hatta erotik bulan erkekler uretmistir "bayan" hitabini. Budur.
Yorum Gönder