Birkaç gün önce Biletix'in Grup Yorum bileti satmama kararı alması sosyal medyada infial yarattı, ve "bir edinilmiş refleks olarak tt (trending topic) yapma aktivizmi" mefhumuna bir örnekleme daha yaşandı. Aslında tt yapmanın en çok işe yarayacağı durumlardan biri bu, zira şirketler imaj konusunda oldukça hassas olduklarından bu yönde bir açıklama yapmak zorunda hissedebilirler kendilerini. (Öte yandan devletlerin tt denen olguyu çok sallamadıklarını biliyoruz, aylardır tt yapılmaya çalışılan Abdullah Demirbaş'ın hala çözümlenmemiş dramı var mesela en güzel örnek olarak) Bu bağlamda Biletix boykotu ile hiçbir sıkıntım yok, lakin Biletix boykotunun esasen ne olduğu, ve buna karşın neye dayandırılmak istendiği konusunda çok fazla derdim var.
Kısım I - Biletix'in Derdi
Öncelikle olaya Biletix açısından bakalım. Biletix, tek derdi bilet satarak kar etmek olan bir monopol. Sırf şu cümleden bile Biletix'ten "etik kaygılar" beklemenin ne kadar yersiz olduğu anlaşılır zaten. Bu şirketin yöneticileri bir haber okuyorlar, ve bakıyorlar ki "Grup Yorum konserine bilet satmak" örgüt üyeliği delili olarak sunulmuş. Efendim sonra bu yöneticiler gidiyorlar Türkiye'nin esas anayasası Terörle Mücadele Kanunu'nu açıyorlar ve okuyorlar. Orada iki adet madde var:
Madde 2 - Birinci maddede belirlenen amaçlara ulaşmak için meydana getirilmiş örgütlerin mensubu olup da, bu amaçlar doğrultusunda diğerleri ile beraber veya tek başına suç işleyen veya amaçlanan suçu işlemese dahi örgütlerin mensubu olan kişi terör suçlusudur. Terör örgütüne mensup olmasa dahi örgüt adına suç işleyenler de terör suçlusu sayılır ve örgüt mensupları gibi cezalandırılırlar.
Madde 8 - Her kim tümüyle veya kısmen terör suçlarının işlenmesinde kullanılacağını bilerek ve isteyerek fon sağlar veya toplarsa, örgüt üyesi olarak cezalandırılır. Fon, kullanılmamış olsa dahi, fail aynı şekilde cezalandırılır. Bu maddenin birinci fıkrasında geçen fon; para veya değeri para ile temsil edilebilen her türlü mal, hak, alacak, gelir ve menfaat ile bunların birbirine dönüştürülmesinden hasıl olan menfaat ve değeri ifade eder.
Yani olay açık: Örgüt üyesi olmasan da, örgüt üyeliği ile ilişkilendirilmiş bir suçu işlemek senin de yargılanman anlamına gelir. Buna "kullanılmasa dahi" finansman sağlamak da dahildir. Grup Yorum bileti satmak örgüt üyeliği kanıtı olarak nitelendirildiyse, Biletix'in de başına bir şey gelebilir.
Bu olasılığı afaki bulabilirsiniz. Haklısınız, afaki zira. Fakat Biletix'in karar alma mekanizması işlerken bir ölçütü var: "Hangi eylem bana daha çok kâr getirir?" Düşünmüşler, taşınmışlar, "biz hiç bilet satmayalım daha çok faydası var" demişler. Zaten tamamen de dememişler şimdilik, avukatlarının benim bahsettiğim olasılığa dair görüş bildirmesini bekliyorlarmış.
Biletix'in yaptığı "sansür" değil, zira Grup Yorum biletini satabilecek tek kurum Biletix değil. Yaptıkları insan haklarına da aykırı değil, sadece bir iş anlaşmasını termine ediyorlar. Ben zaten hayatımda Grup Yorum konseri biletini Biletix'ten almış değilim, zira eskiden Biletix de yoktu. Ha, Grup Yorum biletini Biletix'ten satıyorsa zaten bu işlerliği kabul etmiş demektir.
Kısım II - Koltuktivizm Adres Sormaz Ki
Bu durumda Biletix boykotunun ne olduğunun adını koyalım: Bu bir "tüketebilme" mücadelesidir, sınıfsal bir değerdir, ve hatta "Cihangir solculuğu" diye dalga geçilmesi mübahtır. Çünkü:
- Grup Yorum bileti satan çocuklar hapse konurken kimsenin sesi çıkmamıştır.
- Grup Yorum dahi, Biletix vakası ile ilgili olarak "Sorun illaki Biletix'in tavrı değil, Biletix'e bu tavrı koyduran korku" manasında konuşmuştur.
- Biletix'in kararı almasına sebep olan kanun 5. yaşına girmesine karşın, bu kanunla ilgili hala daha ciddi bir tepki mekanizması ortaya konamamıştır.
- Biletix boykotunun gözüken amacı "Boykot edelim de Grup Yorum biletini yeniden satsınlar" düşüncesidir. Biletix bileti satmaya ikna olunursa, bugün onbinlerin mağduriyetine yol açan kanuna hiçbir şey olmayacak, sadece protestoyu yapanlar "biletlerini Biletix'ten satın alabilme fırsatı"nı kazanmış olacaklardır.
Sonuç - Maddenin Kanıksama Hali
Şirketlerin eylemlerini "etik açıdan" sorgulamak yer yer etkili ve mantıklı olabilir, lakin aynı tepkiyi devlete karşı veremeyen bir muhalefetin sloganı akıllara "al gülüm ver gülüm Kezban" şarkısını getiriyor. Daha önce "Muhalefet Sıkıntısı" adlı yazıda da değindiğim denklemdeki gibi temel sorun yerine, sorunun mahalleye yansımasına verilen tepkiler ile elde edilecek olan uzun vadede sıfıra yakınsayacak kazanımlardır.
En alakasız insanlar bile örgüt suçlamasına maruz kalıyorken, TMK ve CMK (Ceza Muhakemeleri Kanunu) kudretinden sual olunmaz bir "polis-yargı cihazı" yaratmışken, "ama o hocayı tanıyorduk iyiydi yapmaz o, ama bileti nereden alacağız şimdi" gibi endişelerin ötesine geçemeyen bir muhalefet ile ancak Grup Yorum bileti kurtarılır, o bileti sattığı için 13 yıl hapis yatan insan değil.
Kısım I - Biletix'in Derdi
Öncelikle olaya Biletix açısından bakalım. Biletix, tek derdi bilet satarak kar etmek olan bir monopol. Sırf şu cümleden bile Biletix'ten "etik kaygılar" beklemenin ne kadar yersiz olduğu anlaşılır zaten. Bu şirketin yöneticileri bir haber okuyorlar, ve bakıyorlar ki "Grup Yorum konserine bilet satmak" örgüt üyeliği delili olarak sunulmuş. Efendim sonra bu yöneticiler gidiyorlar Türkiye'nin esas anayasası Terörle Mücadele Kanunu'nu açıyorlar ve okuyorlar. Orada iki adet madde var:
Madde 2 - Birinci maddede belirlenen amaçlara ulaşmak için meydana getirilmiş örgütlerin mensubu olup da, bu amaçlar doğrultusunda diğerleri ile beraber veya tek başına suç işleyen veya amaçlanan suçu işlemese dahi örgütlerin mensubu olan kişi terör suçlusudur. Terör örgütüne mensup olmasa dahi örgüt adına suç işleyenler de terör suçlusu sayılır ve örgüt mensupları gibi cezalandırılırlar.
Madde 8 - Her kim tümüyle veya kısmen terör suçlarının işlenmesinde kullanılacağını bilerek ve isteyerek fon sağlar veya toplarsa, örgüt üyesi olarak cezalandırılır. Fon, kullanılmamış olsa dahi, fail aynı şekilde cezalandırılır. Bu maddenin birinci fıkrasında geçen fon; para veya değeri para ile temsil edilebilen her türlü mal, hak, alacak, gelir ve menfaat ile bunların birbirine dönüştürülmesinden hasıl olan menfaat ve değeri ifade eder.
Yani olay açık: Örgüt üyesi olmasan da, örgüt üyeliği ile ilişkilendirilmiş bir suçu işlemek senin de yargılanman anlamına gelir. Buna "kullanılmasa dahi" finansman sağlamak da dahildir. Grup Yorum bileti satmak örgüt üyeliği kanıtı olarak nitelendirildiyse, Biletix'in de başına bir şey gelebilir.
Bu olasılığı afaki bulabilirsiniz. Haklısınız, afaki zira. Fakat Biletix'in karar alma mekanizması işlerken bir ölçütü var: "Hangi eylem bana daha çok kâr getirir?" Düşünmüşler, taşınmışlar, "biz hiç bilet satmayalım daha çok faydası var" demişler. Zaten tamamen de dememişler şimdilik, avukatlarının benim bahsettiğim olasılığa dair görüş bildirmesini bekliyorlarmış.
Biletix'in yaptığı "sansür" değil, zira Grup Yorum biletini satabilecek tek kurum Biletix değil. Yaptıkları insan haklarına da aykırı değil, sadece bir iş anlaşmasını termine ediyorlar. Ben zaten hayatımda Grup Yorum konseri biletini Biletix'ten almış değilim, zira eskiden Biletix de yoktu. Ha, Grup Yorum biletini Biletix'ten satıyorsa zaten bu işlerliği kabul etmiş demektir.
Kısım II - Koltuktivizm Adres Sormaz Ki
Bu durumda Biletix boykotunun ne olduğunun adını koyalım: Bu bir "tüketebilme" mücadelesidir, sınıfsal bir değerdir, ve hatta "Cihangir solculuğu" diye dalga geçilmesi mübahtır. Çünkü:
- Grup Yorum bileti satan çocuklar hapse konurken kimsenin sesi çıkmamıştır.
- Grup Yorum dahi, Biletix vakası ile ilgili olarak "Sorun illaki Biletix'in tavrı değil, Biletix'e bu tavrı koyduran korku" manasında konuşmuştur.
- Biletix'in kararı almasına sebep olan kanun 5. yaşına girmesine karşın, bu kanunla ilgili hala daha ciddi bir tepki mekanizması ortaya konamamıştır.
- Biletix boykotunun gözüken amacı "Boykot edelim de Grup Yorum biletini yeniden satsınlar" düşüncesidir. Biletix bileti satmaya ikna olunursa, bugün onbinlerin mağduriyetine yol açan kanuna hiçbir şey olmayacak, sadece protestoyu yapanlar "biletlerini Biletix'ten satın alabilme fırsatı"nı kazanmış olacaklardır.
Sonuç - Maddenin Kanıksama Hali
Şirketlerin eylemlerini "etik açıdan" sorgulamak yer yer etkili ve mantıklı olabilir, lakin aynı tepkiyi devlete karşı veremeyen bir muhalefetin sloganı akıllara "al gülüm ver gülüm Kezban" şarkısını getiriyor. Daha önce "Muhalefet Sıkıntısı" adlı yazıda da değindiğim denklemdeki gibi temel sorun yerine, sorunun mahalleye yansımasına verilen tepkiler ile elde edilecek olan uzun vadede sıfıra yakınsayacak kazanımlardır.
En alakasız insanlar bile örgüt suçlamasına maruz kalıyorken, TMK ve CMK (Ceza Muhakemeleri Kanunu) kudretinden sual olunmaz bir "polis-yargı cihazı" yaratmışken, "ama o hocayı tanıyorduk iyiydi yapmaz o, ama bileti nereden alacağız şimdi" gibi endişelerin ötesine geçemeyen bir muhalefet ile ancak Grup Yorum bileti kurtarılır, o bileti sattığı için 13 yıl hapis yatan insan değil.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder